Sigara nasıl bırakılır?
Sigara nasıl bırakılır?, Yeni Asır Sarmaşık, 30.07.2009,
Sigara nasıl bırakılır?
Yeni Asır, 28.07.2009, Filiz İÇKE
'Sigara görme bozukluğu yapıyor!'
Doçent Doktor Oğuz Kılınç, zararlarının uzun vadede ortaya çıkması nedeniyle birçok kişinin sigaranın gerçek yüzünü zamanında göremediğini söylüyor. Bu kişiler erken dönemde ierken mutlu olduğunu, zarar görmediğini söylüyor. Bu ifadeler, bağımlı kişideki görme bozukluğunun bir kanıtı aslında
İzmir Tütün Kontrolü Yürütme Kurulu Başkanı Doç. Dr. Oğuz Kılınç, Sigarayı bırakmada ilk adım tütünün gerçek yüzünü görmeye çalışmak olmalı. Zaten bu görme kusuru ortadan kalktığı zaman işin yüzde 50'si tamamlanmış oluyor. Sigara içenlerde tütüne karşı bir görme kusuru vardır. Tıpkı aşık olan birinin karşıdaki kişinin kusurlarını görememesi gibi. Bu kusur, çoğunlukla hastalar çok ciddi bir hastalığa yakalandığı zaman ortada kalkar. İçerken mutlu olan, sigarayı sevdiğini söyleyen kişiler o sevgilinin kendilerinde bir kanser oluşturduğunu ve hayatlarına kast ettiğini anladıkları anda başka hiçbir müdahaleye gerek kalmadan sigaradan uzaklaşabilir. Ama tabii ki bu durumda da çok geç kalınmış olur diyor.
-Kişiler sigaranın zararlarını neden kısa vadede anlayamıyor?
Tütünün böyle bir özelliği var. Hasar hücresel düzeyde oluşuyor. Bu hasarlar içtiğiniz ilk dakikadan itibaren başlıyor ama bunun hastalığa dönüşmesi ve hastanın bunu hissetmesi uzun zaman alıyor. Dolayısıyla insanlar yalancı bir huzura kapılıp Ben içiyorum ama hiçbir zarar görmüyorum şeklinde düşünüyor.
-Bu da kişilerin bırakma çabasını erteliyor...
İnsanlar kendilerindeki değişiklikleri normal algılıyor. Mesela Şikayetiniz var mı? deriz, Yok der. Öksürmüyor musunuz? diye sorarız, Öksürüyorum ama önemli değil diye yanıt verir. Veya kişi balgam çıkarmasını akciğerlerin temizlik yapması şeklinde algılar. Sigara içen bir insanın akciğer hacminden yıllık kaybı yaklaşık 150 mililitredir. Sigara içmeyen bir insanda bu kayıp 30 mililitrede kalır.
HASTALIK OLDUĞUNU KABUL EDİN!
-Sigara içen bir kişi bırakmaya karar verdiğinde ilk düşünmesi gereken şey nedir?
Sigara içmenin bir hastalık olduğunu kabul etmek önemli. Bu hastalığın adı nikotin bağımlılığıdır. Kişinin ilk başta kendi kendine Bu hastalıkla nasıl başa çıkabilirim diye sorması çok önemli. Suçluyu doğru teşhis etmek gerekiyor. Nikotin bağımlılığı ve buna bağlı hastalıkların tek suçlusu vardır: tütün ve tütünün suç ortağı, insanlarla tanıştıranı tütün endüstrisi. Bu endüstri ile kullanan insanın bağlantısını bir şekilde kesmemiz gerekiyor. Yoksa hiçbir çaba bu hastalığın tedavisi konusunda yeterli olmayabilir.
TERZİ İŞİ TEDAVİ
-Kliniklerde uygulanan sigarayı bıraktırma tedavisinin avantajları neler?
Yola çıkarken öncelikle kişilere sorunu tanıtmak gerekiyor. Nasıl bir durumla karı karşıya olduğunun farkına varmasını sağlamak, kişinin bu hastalığa karşı hangi noktalarda güçlü ve hangi noktalarda zayıf olduğunun belirlenmesi gerekiyor. Sigara bırakma tedavisi konfeksiyon işi bir tedavi değildir. Terzi işi bir tedavidir. Her hastanın, her sigara içen kişinin özellikleri birbirinden farklıdır.
-Somut bir örnek verebilir miyiz?
Kimi sigara içen vardır çay ve kahveyle, yemekten sonra sigara içer. Kimi insanlar çalıştığı ortamda içer, eve gittiğinde içmez. Kimi insan da işini bitirir ondan sonra içmeye başlar. Yani herkesin sigara içme durumu farklıdır. Bunların her birinin farklı bir yaklaşım modeli vardır. Örneğin çay ve kahve ile sigara içme alışkanlığı olan birine biz bırakma döneminde çay ve kahveden de biraz uzaklaşarak sigara ile arasındaki bağı kesmesini söyleriz. Ya da yemekten sonra içme alışkanlığı olan kişilere yemek yedikten sonra masada oyalanmamalarını ve hemen dişlerini fırçalamalarını öneririz. İlk başta şöyle bir tepki gelebilir, Ben çayı kahveyi sigaradan ayıramıyorum. Sanki kahveden keyif alamayacakmışım gibi hissediyorum... Aslında bir süre sonra bu tepki tamamen değişir ve kişi Şimdi kahvenin çayın tadını daha iyi alıyorum. O içtiğim çay değilmiş demeye başlar.
ŞARTLI DAVRANIŞ
-Çay ya da kahve ile sigarayı özdeşleştirme gibi davranışlar nasıl adlandırılıyor?
Bu davranışlara şartlı davranışlar deniyor. Kahveyi görür görmez kişinin elinin pakete gider. Bu şuna benzer; bazı yiyecekler birbiriyle iyi gider. Örneğin Türk kültüründe kavun ve peynir olmazsa rakı keyifle içilemez gibi algılanır. Burada da kişilerde Çay ya da kahve ile birlikte ya da bir sohbet sırasında sigara olması gerekir gibi bir önkabul var. İşte bu önkabulü ortadan kaldırmak gerekiyor. Tedavinin bir boyutu da bu aslında. Bu becerilerin de sigarayı bırakan kişinin yaşamına sokulması gerekiyor.
En zorlu dönem ilk 2-3 hafta
Bağımlılık yaratan sigaradan kurtulmak güç, ancak imkansız değil. Pek çok bağımlının zorlandığı nikotin yoksunluk belirtileri geçici. En çok zorlayacağı süre ilk 2-3 hafta. Beklenmedik olumsuz olaylar sizi sigara içmeye teşvik edebilir. Sigaranın aynı zamanda alışkanlık olduğunu ve üstesinden gelebileceğinizi hatırlayın ve sigaranın içinde bulunduğunuz olumsuz durumu değiştirmeyeceğini unutmayın. Sigara içmeniz sorunlara çözüm getirmeyeceği gibi tekrar başlamış olmak sizi üzecek ve kendinize olan güveninizi sarsacaktır. Bıraktıktan sonra tekrar başlama riskiniz ilk haftalarda en yüksek düzeydedir. Kararlılık, irade ve azminizi kullanmanız gereken bu en önemli dönemde hekiminizden destek alabilirsiniz.
Sevdiklerinizin desteğini isteyin
* Bıraktığınız gün gerginliğinizi giderecek uğraşlar bulun. Bu yürüyüşe çıkmak, alışveriş yapmak, sigara içmeyen bir arkadaşla sohbet etmek olabilir.
* Aile ve arkadaşlarınızın desteğini isteyin. Bu, aynı zamanda eğer içiyorlarsa sizin yanınızda içmelerini de engeleyecektir.
* Bıraktığınız günü kutlayabilirsiniz. Kendinize hediye alabilir ya da özel bir aktivitede bulunabilirsiniz.
* Sigarayı bıraktıktan sonra bol su ve meyve suyu için. Çay veya kahve içmek sigarayı hatırlatıyorsa bir süre bu içeceklerin miktarını azaltın.
* El ve ağız alışkanlığı sizi zorluyorsa kalem ya da stres topu ile oynayabilir, ağzınızda kürdanla oyalanabilir, sakız çiğneyebilirsiniz.
* İlk 2-3 hafta sigara içilen ortamlara girmeyin.
Bir süre sigarayı hatırlatıcı alışkanlıklarınızdan vazgeçin.
* Bırakmaya çalıştığınız dönemde diğer bağımlıların çabalarınızı engellemesine izin vermeyin.
YARIN: NİKOTİNLİ ÜRÜNLER İŞE YARAR MI?
'Sigara görme bozukluğu yapıyor!'
Doçent Doktor Oğuz Kılınç, zararlarının uzun vadede ortaya çıkması nedeniyle birçok kişinin sigaranın gerçek yüzünü zamanında göremediğini söylüyor. Bu kişiler erken dönemde ierken mutlu olduğunu, zarar görmediğini söylüyor. Bu ifadeler, bağımlı kişideki görme bozukluğunun bir kanıtı aslında
İzmir Tütün Kontrolü Yürütme Kurulu Başkanı Doç. Dr. Oğuz Kılınç, Sigarayı bırakmada ilk adım tütünün gerçek yüzünü görmeye çalışmak olmalı. Zaten bu görme kusuru ortadan kalktığı zaman işin yüzde 50'si tamamlanmış oluyor. Sigara içenlerde tütüne karşı bir görme kusuru vardır. Tıpkı aşık olan birinin karşıdaki kişinin kusurlarını görememesi gibi. Bu kusur, çoğunlukla hastalar çok ciddi bir hastalığa yakalandığı zaman ortada kalkar. İçerken mutlu olan, sigarayı sevdiğini söyleyen kişiler o sevgilinin kendilerinde bir kanser oluşturduğunu ve hayatlarına kast ettiğini anladıkları anda başka hiçbir müdahaleye gerek kalmadan sigaradan uzaklaşabilir. Ama tabii ki bu durumda da çok geç kalınmış olur diyor.
-Kişiler sigaranın zararlarını neden kısa vadede anlayamıyor?
Tütünün böyle bir özelliği var. Hasar hücresel düzeyde oluşuyor. Bu hasarlar içtiğiniz ilk dakikadan itibaren başlıyor ama bunun hastalığa dönüşmesi ve hastanın bunu hissetmesi uzun zaman alıyor. Dolayısıyla insanlar yalancı bir huzura kapılıp Ben içiyorum ama hiçbir zarar görmüyorum şeklinde düşünüyor.
-Bu da kişilerin bırakma çabasını erteliyor...
İnsanlar kendilerindeki değişiklikleri normal algılıyor. Mesela Şikayetiniz var mı? deriz, Yok der. Öksürmüyor musunuz? diye sorarız, Öksürüyorum ama önemli değil diye yanıt verir. Veya kişi balgam çıkarmasını akciğerlerin temizlik yapması şeklinde algılar. Sigara içen bir insanın akciğer hacminden yıllık kaybı yaklaşık 150 mililitredir. Sigara içmeyen bir insanda bu kayıp 30 mililitrede kalır.
HASTALIK OLDUĞUNU KABUL EDİN!
-Sigara içen bir kişi bırakmaya karar verdiğinde ilk düşünmesi gereken şey nedir?
Sigara içmenin bir hastalık olduğunu kabul etmek önemli. Bu hastalığın adı nikotin bağımlılığıdır. Kişinin ilk başta kendi kendine Bu hastalıkla nasıl başa çıkabilirim diye sorması çok önemli. Suçluyu doğru teşhis etmek gerekiyor. Nikotin bağımlılığı ve buna bağlı hastalıkların tek suçlusu vardır: tütün ve tütünün suç ortağı, insanlarla tanıştıranı tütün endüstrisi. Bu endüstri ile kullanan insanın bağlantısını bir şekilde kesmemiz gerekiyor. Yoksa hiçbir çaba bu hastalığın tedavisi konusunda yeterli olmayabilir.
TERZİ İŞİ TEDAVİ
-Kliniklerde uygulanan sigarayı bıraktırma tedavisinin avantajları neler?
Yola çıkarken öncelikle kişilere sorunu tanıtmak gerekiyor. Nasıl bir durumla karı karşıya olduğunun farkına varmasını sağlamak, kişinin bu hastalığa karşı hangi noktalarda güçlü ve hangi noktalarda zayıf olduğunun belirlenmesi gerekiyor. Sigara bırakma tedavisi konfeksiyon işi bir tedavi değildir. Terzi işi bir tedavidir. Her hastanın, her sigara içen kişinin özellikleri birbirinden farklıdır.
-Somut bir örnek verebilir miyiz?
Kimi sigara içen vardır çay ve kahveyle, yemekten sonra sigara içer. Kimi insanlar çalıştığı ortamda içer, eve gittiğinde içmez. Kimi insan da işini bitirir ondan sonra içmeye başlar. Yani herkesin sigara içme durumu farklıdır. Bunların her birinin farklı bir yaklaşım modeli vardır. Örneğin çay ve kahve ile sigara içme alışkanlığı olan birine biz bırakma döneminde çay ve kahveden de biraz uzaklaşarak sigara ile arasındaki bağı kesmesini söyleriz. Ya da yemekten sonra içme alışkanlığı olan kişilere yemek yedikten sonra masada oyalanmamalarını ve hemen dişlerini fırçalamalarını öneririz. İlk başta şöyle bir tepki gelebilir, Ben çayı kahveyi sigaradan ayıramıyorum. Sanki kahveden keyif alamayacakmışım gibi hissediyorum... Aslında bir süre sonra bu tepki tamamen değişir ve kişi Şimdi kahvenin çayın tadını daha iyi alıyorum. O içtiğim çay değilmiş demeye başlar.
ŞARTLI DAVRANIŞ
-Çay ya da kahve ile sigarayı özdeşleştirme gibi davranışlar nasıl adlandırılıyor?
Bu davranışlara şartlı davranışlar deniyor. Kahveyi görür görmez kişinin elinin pakete gider. Bu şuna benzer; bazı yiyecekler birbiriyle iyi gider. Örneğin Türk kültüründe kavun ve peynir olmazsa rakı keyifle içilemez gibi algılanır. Burada da kişilerde Çay ya da kahve ile birlikte ya da bir sohbet sırasında sigara olması gerekir gibi bir önkabul var. İşte bu önkabulü ortadan kaldırmak gerekiyor. Tedavinin bir boyutu da bu aslında. Bu becerilerin de sigarayı bırakan kişinin yaşamına sokulması gerekiyor.
En zorlu dönem ilk 2-3 hafta
Bağımlılık yaratan sigaradan kurtulmak güç, ancak imkansız değil. Pek çok bağımlının zorlandığı nikotin yoksunluk belirtileri geçici. En çok zorlayacağı süre ilk 2-3 hafta. Beklenmedik olumsuz olaylar sizi sigara içmeye teşvik edebilir. Sigaranın aynı zamanda alışkanlık olduğunu ve üstesinden gelebileceğinizi hatırlayın ve sigaranın içinde bulunduğunuz olumsuz durumu değiştirmeyeceğini unutmayın. Sigara içmeniz sorunlara çözüm getirmeyeceği gibi tekrar başlamış olmak sizi üzecek ve kendinize olan güveninizi sarsacaktır. Bıraktıktan sonra tekrar başlama riskiniz ilk haftalarda en yüksek düzeydedir. Kararlılık, irade ve azminizi kullanmanız gereken bu en önemli dönemde hekiminizden destek alabilirsiniz.
Sevdiklerinizin desteğini isteyin
* Bıraktığınız gün gerginliğinizi giderecek uğraşlar bulun. Bu yürüyüşe çıkmak, alışveriş yapmak, sigara içmeyen bir arkadaşla sohbet etmek olabilir.
* Aile ve arkadaşlarınızın desteğini isteyin. Bu, aynı zamanda eğer içiyorlarsa sizin yanınızda içmelerini de engeleyecektir.
* Bıraktığınız günü kutlayabilirsiniz. Kendinize hediye alabilir ya da özel bir aktivitede bulunabilirsiniz.
* Sigarayı bıraktıktan sonra bol su ve meyve suyu için. Çay veya kahve içmek sigarayı hatırlatıyorsa bir süre bu içeceklerin miktarını azaltın.
* El ve ağız alışkanlığı sizi zorluyorsa kalem ya da stres topu ile oynayabilir, ağzınızda kürdanla oyalanabilir, sakız çiğneyebilirsiniz.
* İlk 2-3 hafta sigara içilen ortamlara girmeyin.
Bir süre sigarayı hatırlatıcı alışkanlıklarınızdan vazgeçin.
* Bırakmaya çalıştığınız dönemde diğer bağımlıların çabalarınızı engellemesine izin vermeyin.
YARIN: NİKOTİNLİ ÜRÜNLER İŞE YARAR MI?
SİGARA NASIL BIRAKILIR? (2)
Yeni Asır, 29.07.2009, Filiz İÇKE
Bırakmak için poliklinikler en iyisi
Doçent Doktor Oğuz Kılınç: Sigara bağımlılığından kurtulmak isteyenler için bilimsel etkinliği kanıtlanmış tek yöntem polikliniklerde uygulanan tedavidir. Sigarayı kendi kendine bırakmak isteyen 10 kişiden ancak biri bunu başarıyor. Sigara ile ilişkinizi bir hastalık olarak değerlendirmeli ve tedaviye başvurmalısınız.
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Sigarayı Bırakma Polikliniği Sorumlusu Doçent Doktor Oğuz Kılınç, sigara bağımlılarına tedavi için üniversite ve devlet hastanelerini önerirken özel sektörde sayıları hızla artan merkezlere karşı uyanık olunması gerektiğini söyledi. Kılınç, Sigarayı bıraktırdığı söylenen ancak güvenilirliği kanıtlanmamış hipnoz, akupunktur, bioenerji veya dermatolojik bazı tedaviler para tuzağıdır dedi.
-Sigarayı bıraktırdığı söylenen birçok yeni yöntem ortaya çıktı. Bunlar için ne diyeceksiniz?
Piyasada bu iş çok rant alan bir iş. Bilimsel yöntemlerle uygulanmayan hiçbir tedaviyi vatandaşlarımızın kullanmaması gerekiyor. Güvenilirliği kanıtlanmamış tedaviler para tuzağıdır.
-Hastanelerdeki sigarayı bıraktırma kliniklerinin farkı nedir?
Bu kliniklerde bilimselliği kanıtlanmış, Uluslararası İlaç ve Gıda Dairesi(FDA), Dünya Sağlık Örgütü(WHO) ve Sağlık Bakanlığı tarafından ruhsatlandırılmış tedaviler ehil insanlar tarafından uygulanır. İlaçları tanıyan, hastada yapacağı olumlu ve olumsuz etkilere hakim, hastayı uzun süre takip edebilmeyi göze alabilen kişiler tarafından bu tedavilerin uygulanması gerekir. Piyasada seansı 450-650 YTL arasında değişen fiyatlarla uygulanan yöntemler var. Bunların bilimsel dayanağı ve hangi mekanizmalarla etkili olduğunu gösteren bilimsel çalışmalar yok. Bilimin kuralları ve yöntemleri vardır. Bu yöntemler ise bilimsel basamaklardan geçmeyen yöntemlerdir. O nedenle vatandaşlarımızın uyanık olması gerekiyor.
-Nikotin bandı, sakız gibi ürünler güvenilir midir?
Nikotin bandı ve nikotin sakızı ve bırakma tedavilerinde kullandığımız iki ilacımız Sağlık Bakanlığı'ndan onay almış güvenilir ürünler. Sigarayı bırakmak isteyenler bu ürünler konusunda iki şeye dikkat etmeli: Birincisi kullanacakları ürün mutlaka Sağlık Bakanlığı'ndan onay almış olmalı, ikincisi ise bu ürünleri doktor kontrolünde, doktorun önerdiği şekilde kullanmak.
Sabrederseniz içme isteği 3-5 dakika içinde geçer
Diyelim, Sigarayı Bırakma Poliklinikleri'nden birine gittiniz, bırakmak için bir gün belirlediniz ve nihayet bıraktınız. Peki bu zor dönemi atlatmaya çalışırken sigara içme isteği sizi zorladığında ne yapacaksınız? Toraks Derneği Tütün ve Sağlık Çalışma Grubu tarafından hazırlanan kitapçıkta şu öneriler yer alıyor:
* Eğer sabretmeyi başarırsanız, istek geldiğinde 3-5 dakika sürüp geçtiğini göreceksiniz. Bu kısa süreyi atlatmak elinizde.
* Meyve ya da çiğ yenebilen sebzeler (havuç, marul, salatalık gibi) atıştırın.
* 10 kez derin nefes alıp verme egzersizi uygulayın.
* Basit egzersiz hareketleri yapın.
* Duş alın.
* Yemek sonrası istek geldiğinde sofrada oyalanmayın, hemen kalkıp dişlerinizi fırçalayın.
* O anda yaptığınız işi kısa bir süre bırakın. Evde oturuyorsanız dışarı çıkın, iş başındaysanız kısa bir süre odanızdan çıkıp bir arkadaşınızla sohbet edin veya gazete okuyun.
* Asla Bir tane içsem ne çıkar diye düşünmeyin. İçeceğiniz tek bir sigara, yeniden başlama riskinizi artıracaktır.
* Ya da Demek ki bırakabiliyorum, istersem kontrol edebilirim diyerek yanılgıya düşmeyin. Sadece kendinizi aldatmış olursunuz.
Terzi işi tedavi
Doç. Dr. Oğuz Kılınç, sigarayı bıraktırma tedavisinin kişiye özel olduğunu vurgulamak için şunları söylüyor: Sigara bıraktırmada uyguladığımız tedavi konfeksiyon işi değil, terzi işi bir tedavi. Çünkü her hastanın sigara ile ilişkisi, bağımlılık düzeyi, içme alışkanlıkları birbirinden farklıdır.
Yola çıkarken öncelikle kişilere sigarayı tanıtmak, bağımlısında yol açtığı görme kusurunu ortadan kaldırmak gerektiğine işaret eden Dr. Oğuz Kılınç, Bir sonraki aşamada kişinin bu hastalığa karşı hangi noktalarda güçlü, hangi noktalarda zayıf olduğu belirlenir. Buna göre bir planlama yapılır diyor.
-Kişilerin sigara ile ilişkisi ne gibi özellikler gösteriyor?
Kimi sigara içen vardır çay ve kahveyle, yemekten sonra sigara içer. Kimi insanlar çalıştığı ortamda içer, eve gittiğinde içmez. Kimi insan da işini bitirir ondan sonra içmeye başlar. Yani herkesin sigara içme durumu farklıdır. Bunların her birinin farklı bir yaklaşım modeli vardır. Örneğin çay ve kahve ile sigara içme alışkanlığı olan birine biz bırakma döneminde çay ve kahveden de biraz uzaklaşarak
sigara ile arasındaki bağı kesmesini söyleriz. Ya da yemekten sonra içme alışkanlığı olan kişilere yemek yedikten sonra masada oyalanmamalarını ve hemen dişlerini fırçalamalarını öneririz. İlk başta şöyle bir tepki gelebilir, Ben çayı kahveyi sigaradan ayıramıyorum. Sanki kahveden keyif alamayacakmışım gibi hissediyorum... Aslında bir süre sonra bu tepki tamamen değişir ve kişi Şimdi kahvenin çayın tadını daha iyi alıyorum. O içtiğim çay değilmiş demeye başlar.
-Çay ya da kahve ile sigarayı özdeşleştirme gibi davranışlar nasıl adlandırılıyor?
Bu davranışlara şartlı davranışlar deniyor. Kahveyi görür görmez kişinin elinin pakete gider. Bu şuna benzer; bazı yiyecekler birbiriyle iyi gider. Örneğin Türk kültüründe kavun ve peynir olmazsa rakı keyifle içilemez gibi algılanır. Burada da kişilerde Çay ya da kahve ile birlikte ya da bir sohbet sırasında sigara olması gerekir gibi bir önkabul var. İşte bu önkabulü ortadan kaldırmak gerekiyor. Tedavinin bir boyutu da bu aslında. Bu becerilerin de sigarayı bırakan kişinin yaşamına sokulması gerekiyor.
YARIN: SİGARAYI BIRAKMA POLİKLİNİKLERİNDE NELER YAŞAYACAKSINIZ?
Yeni Asır, 30.07.2009, Filiz İÇKE
Önce tarih belirleyin
Uzmanlara göre sigara içmek bir davranış biçimi değil; bir hastalık. Bu hastalıktan kurtulmak için ise tedaviye başvurmak gerekiyor. Bu aşamadan sonra dumansız, kokusuz, sağlıklı bir hayata Merhaba diyeceğiniz günü seçmek size kalmış
Uzmanlara göre sigara bağımlılığı da tıpkı yüksek tansiyon veya diyabet gibi bir hastalık olarak algılanmalı. Sigara içen kişinin İradem zayıf, Bırakamıyorum gibi ifadelerle kendisini suçlamaması gerektiğini ifade eden Doç. Dr. Oğuz Kılınç, Nasıl ki bir yüksek tansiyon ya da diyabet hastası, hastalığından dolayı kendini suçlamıyorsa sigara içen kişi de öncelikle kendisini suçlamaktan vazgeçmeli, bu durumun bir hastalık olduğunu kabul etmeli ve tedavisi için uzman doktorlara başvurmalı diyor.
Yapılan araştırmalara göre sigara içen her 10 kişiden 7'si sigaradan kurtulmak istiyor. Kendi kendine bırakmaya başaranların sayısı ise yüzde 10'u geçmiyor. Geri kalan yüzde 90 için umut kapısı sigarayı bırakma poliklinikleri. Bu polikliniklerden alacağınız hizmet için Dr. Oğuz Kılınç'ın güzel bir tanımlaması var: Önünüzde geçmeniz gereken azgın bir nehir var... Biz güvenli bir şekilde bu nehri geçmenizi sağlıyor ve ihtiyacınız olan her aşamada size destek vermeye devam ediyoruz. Yeter ki 'Ben sıkıntıdayım' diye elinizi kaldırın!
İzmir ve çevresinde yaşayan sigara bağımlıları bir bakıma şanslı. Çünkü İzmir'de Ege ve Dokuz Eylül Üniversitesi Hastaneleri ile Dr. Suat Seren Göğüs Hastalıkları Hastanesi ve İl Sağlık Müdürlüğü'nün koordinatörlüğünde hizmet veren merkezler ücretsiz tedavi olanakları ile tedavi için bağımlıları bekliyor. Ayrıca Aydın'da Adnan Menderes Üniversitesi Hastanesi, Manisa'da Celal Bayar Üniversitesi Hastanesi bünyesinde de sigarayı bırakma poliklinikleri aktif biçimde çalışıyor.
Dokuz Eylül Üniversitesi Sigarayı Bırakma Polikliniği Sorumlusu Doçent Doktor Oğuz Kılınç'la bırakma tedavileri üzerine konuştuk. Başlangıçta gruplar halinde sigara ve zararları konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirilen hastalar, verilen ikinci randevuya sigarayı bırakmak için bir tarih belirleyerek geliyor.
-Hastalar klinik kapısından girdikleri andan itibaren neler yaşıyorlar?
Tedavi ortalama bir yıl sürüyor. Hastaları önce gruplar halinde bir sunuma alıyoruz ve nasıl bir sorunla karşı karşıya olduklarını ve bu durumu kontrol altına almak uyguladığımız yöntemleri anlatıyoruz. Orada merak ettikleri her türlü soruya da yanıt veriyoruz. Bu toplantının hemen arkasından kişilere bir hafta 10 gün sonrasına ikinci bir randevu veriyoruz.
-İkinci randevuda neler yapılıyor?
Bu randevuya gelirken hastadan kendisi için sigarayı bırakma tarihi belirlemesni istiyoruz. Genellikle evlilik yıldönümü, doğumgünü gibi mutlu tarihler belirleyerek geliyor hastalarımız. Yine bu randevu sırasında sigaranın vücutta bıraktığı herhangi bir tahribat olup olmadığını belirlemek için bazı basit tetkikler yapıyoruz. Bu sonuçlarla birlikte tedavi planları yapılıyor ve kullanılacak ise ilaç dozu tespit ediliyor. Tedavi başlangıcından sonra 1 hafta 10 gün içerisinde hastamızı bir kez daha görüyoruz. Tedaviden istediğimiz sonucu elde ettik mi? Eksik kalan bir kısım var mı? İstediğimiz etkiyi gösteriyor mu? gibi belirlemeler yapıyoruz. İstediğimiz etkiyi alabildiysek kişileri tedavinin birinci ve ikinci ayında birer randevu ile 15'er dakika daha görüyoruz.
-Toplamda 4 ya da 5 kez birebir görüşme yapılıyor yani...
Evet. Eğer işler yolunda gidiyorsa üçüncü, altıncı, yedinci, sekizinci ve onikinci ay kliniğe gelebilen hastalarla yüzyüze, gelemeyenlerle ise telefon aracılığıyla randevulaşıp hastalarımızın durumlarını kontrol ediyoruz. Bunun dışında da randevu mümkün olduğunca esnek davranmaya, hatta mümkünsü telefonla yardımcı olmaya çalışıyoruz ki hastalarımızın günlük işleri aksamasın. Tüm poliklinikler adına şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki biz sizi rahat ettirmek ve uygulanan tedavinin gündelik hayatınızı etkilememesini sağlamak adına elimizden geleni yapıyoruz. Yeter ki bize gelin ve tedavi olmak istiyorum deyin.
-Bir sıkıntısı olduğunda kişi sizlere rutin randevular dışında ulaşabiliyor mu?
Kişiler telefonla ya da kliniğe gelerek bu sıkıntılarını her zaman paylaşabilirler. Biz, destek vermeye sonuna kadar açığız. Sonuçta hasta ve hekim arasında bir anlaşma var. Bu anlaşmada hekim her türlü desteği vereceğine dair söz verir. Hasta da hekimin bütün tavsiyelerine uyacağına söz verir. Zaten ancak bu şekilde mutlu sona ulaşılabilir.
-İlaç tedavisi beyinde aynen sigara gibi, mutluluk veren dopaminin salgılanmasına mı yardımcı oluyor?
Hayır. Zaten eğer böyle olursa bu kez kişide ilaç bağımlılığı oluşur. İlaç tedavisi, beyindeki merkezin gıdalardan aldığımız normal dozdaki nikotinle çalışmasını sağlıyor. Yoksa oradaki miktarı iki katına çıkarmıyor. Biz sigarayla alınanın 1oranında nikotin veriyoruz ve bu bu nikotinle beraber beyindeki merkez, düşük orandaki nikotinle çalışmaya alışıyor. Bu bir geçiş süreci. Bu süreçte hasta ilaç desteği olmadan tek başına bırakılmamalı. Çünkü bu dönemde hastalar gergin olabiliyor, kırıcı davranabiliyor, konsantrasyon güçlüğü çekebiliyor, iş performasyonları düşebiliyor, hatta durum depresyona kadar gidebiliyor.
Bu nedenle ilaçla biz bu süreci kontrol altına alıyoruz.
-Kliniklerde verilen psikolojik desteğin de tedavide büyük önemi olmalı...
Ben hastalarıma şu şekilde bir örnek gösteriyorum; önünüzde geçmeniz gereken azgın bir nehir var. Su soğuk ve çok dalgalı ve siz içine tedbirsiz girerseniz boğulabilirsiniz ya da zatüre olabilirsiniz. Biz hastamız üşümesin diye ceketini giydirip, boğulmasın diye karşıya bir ip atıp onu güvene alıyoruz ve o nehri hasta böyle geçiyor. Yoksa biz onun yerine nehri geçmiyoruz. Güvenli bir şekilde o nehri geçmesini sağlıyoruz ama sendelediği, bütün önlemlere rağmen sıkıntı yaşadığı tüm noktalarda tekrar destek oluyoruz. Yeter ki hasta Ben sıkıntıdayım diye elini kaldırsın. Biz her noktada elimizden gelenin en iyisini yapmaya çalışıyoruz.
Stresle başa çıkmanın tek yolu duman solumak değil
-Bırakma aşamasında kişiler yoksunluk belirtileri ve gerginlikle nasıl başa çıkabilir?
Nikotinin beyinde yaptığı dopamin miktarını artırma işini yapacak, vücuda yararlı bazı davranış modellerinin kişinin yaşamına sokulması gerekiyor. Örneğin bu spor olabilir, gevşeme nefes egzersizleri olabilir, sevdiği bir kitabın okunması, sevdiği bir filmin izlenmesi olabilir, sevdiği bir kişiyle sohbet olabilir. Tüm bu davranışlar nikotinin beyinde yaptığı mutluluk hormonu seviyesini 2 katına çıkarma özelliğine sahiptir. Aslında bunlar birer stresle başa çıkabilme yöntemidir. Ve herkesin stresle başa çıkma yöntemi farklıdır. Tütün bağımlılığı ise çok riskli bir stresle başa çıkabilme yöntemidir. Sigara içerek stresinizle başa çıkabilirsiniz ama aynı anda öldürücü hastalıklara da sahip olursunuz. O yüzden sigara içenlerin Stresimle başa çıkabiliyorum, gerginliğim azalıyor, konsantrasyonum iyi oluyor ama ne pahasına diye kendilerine sormaları gerekir.
Hekim kontrolü olmadan asla...
-Nikotin bandı, sakız, plastik sigara gibi bırakmaya yardımcı olduğu söylenen maddelerin etkinliği nedir?
Bugün ülkemizde sigara bırakma konusunda ruhsatlandırılmış 2 ilaç var. Nikotin bantları ve nikotin sakızları da sigara bırakma tedavisine yardımcı gereçler. Ama özellikle eczaneden ağrı kesici alır gibi ilaç alarak sigaranın bırakabilceği düşünülmesin. Bunlar, her ilaç gibi uygun dozda ve uygun şekilde kullanılmazsa başarı oranları düşük olur ve bazı kişilerde yan etki yapabilirler. Bu nedenle hekim eliyle kullandırılması gerekir.
BİTTİ