Sigaranın dumanı,  Radikal, 04.01.2008

Sigaranın dumanı, Radikal, 04.01.2008,

Sigarayı halka açık bütün kapalı mekânlarda yasaklayan yasa teklifi Meclis Genel Kurulu tarafından kabul edilip yasalaştı.
Bence bu yasa, Türkiye için bir devrim olacak. Yasa sayesinde dumansız bir hayatın mümkün olduğunu görebileceğiz. Yasa sayesinde sigara kokusunun en çirkin kokulardan biri olduğunu anlama fırsatımız olacak.
Ama her devrim gibi sigarasızlık/dumansızlık devriminin de içselleştirilmesi gerek. Yani, yasanın getirdiği yasak ve sınırlamaların benimsenmesi, savunulması gerek. Çünkü yasayı ve onun getirdiği yasakları en önce vatandaşların uygulaması, yasağı ihlal edenleri onların telin edip uyarması gerek. Bu yapılmadıkça, yasanın hayata geçme şansı yok.
***
Türkiye'de herhangi bir lokantaya girdiğinizde sizi karşılayan şey kesif bir dumandır. Sigara tiryakilerini bile rahatsız eden bir duman ve koku.
Hayatında sigara içmemiş veya sigarayı bırakmış bir kişi için tahammül edilmesi imkânsız bir durumdur bu. O dumanaltı hali yüzünden kışın sokağa çıkıp yemek yemeyen, yazın ise sadece açık mekânları tercih eden çok kişi tanıyorum.
Bir tanıdığım, kendisi de çocuk sahibi olduktan sonra, sahibi olduğu kafeteryanın kapalı bölümünü sigara içilmeyen yer ilan etti. Sigara içenler içeri giremiyor, en fazla kafeteryanın çadır bölümünde durabiliyor, orası da dört veya beş masa.
Ve inanır mısınız bilmiyorum, kafeteryanın işleri azalmadı, arttı. Sigara içilmeyen geniş bir bölüme sahip olması, sigaradan rahatsız olan ciddi bir müşteri kitlesini oraya çekti. Şimdi, sigara tiryakisi olduğunu bildiğim kişileri de sigara içilmeyen bölümde görüyorum, onlar da kokusuz ve temiz bir ortamda yiyip içmekten çok memnunlar.
***
İrlanda, Avrupa'da katı sigara yasaklarını ilk uygulayan ülke. Önce korkulmuş, barlar ve kulüplerde sigara yasağı müşteri sayısını düşürür sanılmış ama tam tersi gerçekleşmiş: Müşteri sayısı artmış.
Benim bildiğim barlarda sigara yasağı ilk kez Kaliforniya'da uygulandı. Önce büyük itirazlar oldu. Sonra yasağın 15 gün denenmesine ve 15 gün sonunda bar sahiplerinin güçlü delillerle ortaya çıkıp çıkamayacağının görülmesine karar verildi. Bar sahipleri bu 15 günün sonunda içki satışlarının düştüğünü kanıtlayamadılar, çünkü satışlar artmıştı.
New York'ta yasağın kapsamı lokanta ve barlardan işyerlerine kadar uzanıp işyerinde kül tablası bulundurmak 'suça teşvik' olarak sınıflanırken, korkulan şey, çalışanların iş verimlerinin düşmesi, pek çok çalışanın günün önemli bölümünü sokakta kapı önünde sigara içerek geçirmesiydi. Başlangıçta böyle oldu ama kısa zaman içinde çalışanların çoğu sigara içmeye sokağa çıkmaz oldular.
***
Sigara yasağının faydaları saymakla bitecek gibi değil. Bir kere dumanaltı olmaktan kurtulmak, Türkiye'de de dünyada da en yaygın beş ölüm nedeninden biri olan 'kronik obstrüktif akciğer hastalığı'na (KOAH) karşı alınabilecek en iyi önlem.
Zaten dünyada en yaygın beş ölüm nedeninden en az üçünün sigarayla doğrudan veya dolaylı bağlantısı olduğu akla geldiğinde, sigarasız bir hayatın ne kadar önemli olduğu, daha doğrusu hayatın ancak sigarasız mümkün olabildiği anlaşılıyor.
Sigara yasağının bir başka dolaylı faydası, sigarayı bırakmayı kolaylaştırması. Sigara kokusu almadığınız, dumanını içinize çekmek zorunda olmadığınız bir ortamda yaşamak, sizin sigaradan kurtulmanızı da kolaylaştırıyor doğal olarak.
O bakımdan, sigarasızlık devrimini hasretle bekliyorum. Bu, bu Meclis'in yaptığı en önemli işlerden biri olacak