Sigara yasağı ve 4. Murat,

Sigara yasağı ve 4. MuratMilliyet, 21.05.2008,

http://www.milliyet.com.tr/Default.aspx?aType=YazarDetay&ArticleID=546674&AuthorID=52&Date=21.05.2008&ver=47
Milliyet, 21.05.2008, Hasan PULUR, h.pulur@milliyet.com.tr

ATEŞ püskürüyor; belli ki, sigara yasağı ‘’tiryaki’’nin başına vurmuştu, bize de kızıyordu. Geçenlerde bir televizyon kanalında ‘’Bu yasaktan yanayız’’ dememize iyice bozulmuştu:
‘’Sen de ha, sen de ha!’’ diyordu.
Ne demek istediğini de, ne halde olduğunu da anlamıştık; hani ‘’Damdan düşenin halinden, damdan düşen anlar!’’ derler ya, bizim eski tiryakiliğimizi başımıza vuruyordu.
* * *
Doğru, 20 yıl önce, 1988 yılının şubat ayının on ikinci günü 38 yıllık kadim dosta veda etmiş, sigarayı bırakmıştık. Israrlarımıza rağmen eşimiz sigarayı bırakmamış, son altı yıl torunu Su hatırına bırakmasına rağmen, eceli ‘’akciğer kanseri’’nden olmuştu.
* * *
Evet, sigarasızlığı başına vuran tiryaki bizi de bir güzel haşladıktan sonra, ‘’Ne bu yahu!’’ diye kükredi:
‘’Başımıza 4. Murat kesildiler.’’
4. Murat, Osmanlı padişahlarından en ‘’şehid’’i, en şiddetlisiydi. Devlet çöküyordu, hem Anadolu’da hem İstanbul’da otorite kalmamıştı. 4. Murat’ın ağabeyi ‘’Genç Osman’’ da bu zorbaların elinde can vermişti. 11 yaşında tahta geçen annesi Kösem Sultan’ın elinde 19 yaşında iktidarı alan 4. Murat İstanbul’daki anarşinin nedenini kahvelerde, kahvehanelerde buldu ve hepsini kapattı. Kahve ve tütün içilmesini yasakladı, hatta bu yasak, evleri de kapsıyordu. Çünkü bu kahvehanelerin hemen hepsini yeniçeri zorbaları işletiyor, toplantı yerleri buralar oluyordu.
* * *
2 Eylül 1633’te çıkan büyük yangın, İstanbul’un beşte birini yaktı, mahvetti, Cibali’de başlayan yangın şehri sardı.
4. Murat da, yangının çıkışını kahvehanelere ve tütüne bağladı, hepsini kapattı ve tütün içmeyi yasakladı.
Yasağı bizzat padişah denetliyordu, kılık kıyafet değiştiriyor, yanında cellat, hiç umulmayan yerde emrini dinlemeyenlerin kellesini vurduruyordu, kim bilir kaç tiryaki can vermişti...
* * *
Padişah’ın bu kadar insafsız oluşunu hicvedenler de vardır:
‘’Zararsız bir duhan hakkında n’eyler bunca dikkatler,
Duhân-i-âh-ı mazlûmânı men’eylen hüner oldur.’’
4. Murat bunlara hiç aldırmadı mücadelesini sürdürdü...
Kimlere karşı mı?
Mehmet Halife, o günleri anlatan ‘’Tarih-i Gılmanı’’sında şöyle der:
‘’Ol o zamân Kul’un (Kapukulu Ocakları’nın) şol mertebe tuğyânı vardı ki, gündüz, hamâmdan peştemâl ile çıplak avrat (kadın) çıkarmak ve gulâmiye (vergi tahsilatından alınan ikramiye) aldıkları günde (Fatih) Sultân Mehmed Câmii’nde duhân (tütün) içmek ve Müslümânların ırzın pâymâl etmek ve kûşelerde âşkâre (açıkça) ayak üzeri zinâ ile livâta etmek (kadın ve oğlanla münasebette bulunmak) ve kan dökmek ve evler ve saraylar basmak ve bayram günlerinde salıncak kurup bi’z-zât pâdişâhı ve vâlidesini ve vüzerâ ve ehl-i Divân’ı (hükûmet üyelerini) mumlar ile salıncağa okumak (davet etmek) gibi ve bâ-husûs kahvehânelerde ve meyhânelerde fi’il-i nâ-meşrû etmeleri gibi şol mertebe â’lem nizâm-u intizâmdan çıkmışdı ki, vasfa gelmez.’’(x)
* * *
4. Murat ‘’devleti kurtarmak için’’ ‘’tütün yasağı’’ koymuş, şimdiki yasak sağlığımızı, canımızı korumak için...
___________________________
(x) Genç Osman ve IV. Murat, Yılmaz Öztuna, Babıali Kültür Yayınları.