KBB ve tütün

31 Mayıs dünyada sigaraya karşı topyekun bir ayaklanmadır. ‘Sigarasız bir dünya’ günü ilan edilmiştir. Yeni bir yasa Türkiye’de de 19 Temmuz 2009’dan itibaren tüm lokanta, bar, kahvehane ve eğlence yerlerinde sigara içilmesini yasakladı. Bu yasaya önce çok direniş olacağı kesin, ama tüm dünyada olduğu gibi bir süre sonra toplumumuz da uyum sağlayacak ve toplu mekanlarda duman altı olma dönemi tarihe gömülecek. Toplumun yüzde 90’dan fazlası, “Ne iyi oldu da bu yasa çıktı” diyerek mutlu olacak.

 

KBB uzmanları olarak, bölgemizde larenks kanseri dışında ağız boşluğu, hipofarenks, dil, dil kökü, dudak, tükürük bezi kanserleri, burun, nasofarenks kanserlerini değişik evrelerde görüyoruz. Bu kanserlerin büyük bir çoğunluğuna sigara içenlerde rastlanıyor. Artık kronik larenjitli hastalara, “Sigarayı bırakmazsan kansere yakalanma riskin var!” dediğimiz zaman, hastalarımızın çoğu bunu bir tehditten çok bir uyarı olarak algılamaya başladı. Oysa 10-15 yıl kadar önce hastalar kendilerini korkuttuğumuzu düşünürlerdi.

 

Gençler toplumda sosyal bir statü elde etmek için sigara içmeye başlıyorlar. Onlar nasihatlerimizden daha az etkileniyorlar. Önlerinde upuzun bir yaşam olduğunu düşünüyorlar. Sigarayı bırakma çabaları çoğunlukla hüsranla sonuçlanıyor. Ama bu tekrar başlayanlar günün birinde tamamen bırakabiliyorlar. Bu nedenle herkese bıkmadan usanmadan ‘sigaranın kötülüklerini’ anlatmaya devam edelim.

 

Sigara, en büyük bağımlılık yaratan madde ve dünyadaki ölüm nedenleri sıralamasında ikinciliği elinden bırakmıyor. Birçok gelişmiş ülkede ise birinci sırada. Dünya Sağlık Örgütü sigaranın yılda 5 milyon kişiyi öldürdüğünü saptadı. Türkiye’de muhtemelen 100 bin kişi sigaraya bağlı nedenlerden hayatını kaybetmekte. Literatür, aktif veya pasif sigara içiciliğinin koku alma duyumuzu yüzde15 oranında azalttığını gösteriyor. Bu kayıp, hem erişkinler hem de çocuklar için geçerli. Sigara primer olfaktif nöronlarda apoptoz yoluyla hücre nekrozuna neden oluyor.

 

Sigara dumanı 70 kadarı kanserojen 4 binden fazla kimyasal maddeyi içermekte. Pasif sigara dumanı akciğer kanser riskini ve kalp krizi riskini yüzde 20-30 kadar bir oranda arttırıyor. DUMANSIZ BİR DÜNYA Sigara bağımlılığı içerdiği nikotin nedeniyle oluyor. Sigaradaki nikotinin yüzde 100’ü akciğerden hemen absorbe olup birkaç saniyede beyine ulaşıyor ve süratle kolinerjik nikotin reseptörlerine bağlanıyor. Bu bağlanmanın sonucunda dopamin, serotonin ve noradrenalin salgılanma oluşuyor. Bu nörotransmetörlerin salgılanması klinik belirtilerle sonuçlanıyor. Kişi daha uyanık, daha keyifli ve zihinsel aktiviteler açısından daha verimli hale geliyor. Bu bağımlılıkta genetik, psikolojik, eğitim, sosyoekonomik çevre gibi faktörler rol oynuyor.

 

Sigara bırakmaya yarayan etkisi kanıtlanmış maddeler arasında nikotin, veranicline, bupropion, nortriptyline gibi maddeler var. Sigara üreticilerinin sigarayı teşvik eden çalışmalarına karşı biz tüm doktorların, özellikle de KBB doktorlarının anti-sigara kampanyasına katılmamız gerektiğini düşünüyorum. Hepinize ‘sigarasız, dumansız temiz bir dünya’ diliyorum.