Sigara içenler camlı kafese!

ABD’de, ortalık yerde sigara içenleri görmek, artık pek mümkün olmuyor! Sigara tiryakileri, açık havada gizli-saklı sigaralarını tüttürmek zorunda kalıyor. Kışın titreyerek, yazın terleyerek “dumanın keyfini” çıkaramadan, çabuk çabuk işlerini bitiriyorlar!

 

“Amerika’da haberler fokur fokur kaynarken, fol yok yumurta yok, bu sigara yazısı da nereden çıktı” diye akıllara bir soru gelebilir. Bir köşe yazarı, kış günü açık alanda sigara içmek zorunda kalanların üşütüp “sigara gribi!” olacağını,  halkın yarısının hastalanıp “Zatürreye!” yakalanabileceğini, bu nedenle yöneticilerin açık havada sigara içilmesini önleyecek tedbirleri alması gerektiğini yazdı. İster istemez,  kamu sağlığını çok yakından ilgilendiren bu konunun, Amerika’da yasaklanmasından sonra, bazı sosyal davranışları ve yaptırımları aktarmak istedik.

 

Kanal D’nin yazarı, İhtilaf yönetimi uzmanı Tanzer Gezer ve Prof. Dr. Elif Dağlı soğuk kış aylarında, dışarıda sigara içmek zorunda kalan tiryakilerin, “Sigara gribi” olma iddiasına gerek hukuki ve gerekse tıbbi cevabı verdiler. Bizim bu konuda ilave edecek bir sözümüz olamaz. Ancak başka bir toplumun sigara yasağı ile ilgili geçirdiği deneyimleri aktarmakta fayda var diye düşünüyoruz.

Amerika’da kapalı yerlerde sigara içme yasağı, eyaletlerin yasama organları tarafından alınıyor. 1980 yıllarının başlarından beri  kapalı yerlerde sigara içenleri önce çok iyi olmayan yerlere oturttular. Örneğin bir restoranda veya kafeteryada, manzarası güzel olmayan, sadece duvarları gören veya tuvaletlere en yakın yerleri sigara içenlere ayırdılar.  1990’lı yıllarda Federal hükümete bağlı tüm sivil ve askeri binalarda sigara içilmesi kesinlikle yasaklandı. İnsanlar yavaş yavaş evlerindeki kül tablalarını kaldırdılar. Yani konuklarına kibarca, “bizim evde sigara içmek yasak” uyarısını yapmış oldular. Bu arada ana giriş kapılarının üzerine “sigara içmediğiniz için teşekkür ederiz” yazılı ibarelerin yer aldığı dekoratif çerçevelerin asıldığı gözlendi.

 

Teksas Eyaleti’nde 15 yıl kadar önce, bir yerde Amerika’nın en büyük askeri hastanesi olan Brooke Army Medical Center (BACY)’nin ana kapısı önüne konulan “Burada sigara içmek yasaktır” yazısı herkesi güldürdü. Bu kadarı da fazlaydı. Açık havada sigara içmenin kime ne zararı olabilirdi? İçerde yasak nedeniyle sigara içemeyen hastalar veya ziyaretçiler, dışarıda girişin önüne yerleştirilen banklarda oturup sigaralarını içebiliyorlardı. Sorduk-soruşturduk, “efendim, o banklarda sigara içmeyenler de oturuyormuş, açık hava da olsa sigara dumanı, içmeyenleri rahatsız edermiş! Yani ikinci el sigara içimi olurmuş. Gerçi yerlerin izmaritlerle kirletilmesi de söz konusu değildi.  Çünkü her yerde geniş küllükler bulunuyordu. Zamanla bu manzaraya alışıldı. Sigara içen hastalar veya ziyaretçiler, hastanenin girişinden daha uzaklarda sigaralarını içmeye başladılar.

Sigara içimin hastanenin girişinde açık havada da bile olsa içilmeyeceği uygulamasına iyice alışılmıştı ki, yeni bir uygulama daha ortaya çıktı. Hastanenin iki ayrı girişinin biraz uzağında,  küçük bir sebze serasına benzeyen, dört tarafı cam olan  kulübecikler yapıldı. Sigara tiryakileri, bu adeta cam kafese girip sigaralarını içmeye mecbur edildi. Hastane yönetimi, yüzlerce dönüm olan bahçenin her yerinde, ulu orta sigara içilmesini yasaklamış oldu. Teksas’ın kavurucu sıcağında cam kafese girip sigara içmek nasıl olur bilemeyiz. Üstüne üstlük cam kafeste sigara içmek zorunda bırakılanların, vitrine konulmuş bir yaratık gibi gelen geçen tarafından seyredilmesinin de hoş olmadığını düşünüyoruz.

 

Gördüğümüz kadarı ile sigaranın dumanı, “şarkılarda”, görüntüsü de artık klasikleşen “filmlerde” kaldı. Amerika Birleşik Devletleri’nde halka açık dış mekânlarda sigara içmek YASAK. Dışarda yapılan her türlü spor gösterilerinde, sanatsal gösterilerde, açık hava sergilerinde, parklarda, botanik bahçelerinde sigara içilemez. Çocukların marketlerden sigara ve diğer tütün ürünleri almaları çoktan yasaklanmış. Televizyonlarda sigara ilanı koymak yasak. Yönetimler, insanların tütüne bağımlılığını önlemek amacıyla çeşitli programları yürütmek için bütçelerine para koyuyor. Devlet, sigara ve diğer tütün ürünlerinin içimini zorlaştırmak için elinden geleni yapıyor.

 

Türkiye’de getirilen yasak nedeniyle kapalı alanlarda sigara içemeyen tiryakilerin, açık havada ”kış geldi üşüyoruz!”, “yaz geldi terliyoruz!” şeklinde şikâyet edenlere, ufak bir tavsiyemiz olacak. Hallerine şükretsinler. Beterin beteri var. Bakarsın gün gelir, şikâyet ettikleri açık havada bile sigaralarını tellendiremeyebilirler!